سوغات سنندج؛ تجربه ‌ای شیرین و سنتی

خوردنی‌های سنندج؛ طعم‌هایی که تاکنون تجربه نکرده‌اید

سوغات خوراکی سنندج متنوع است، اما برخی از آن‌ها نه تنها در میان گردشگران ایرانی شناخته شده‌اند، بلکه گردشگران خارجی نیز آن‌ها را به‌عنوان سوغات خریداری می‌کنند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های خوراکی‌های سنندج، ماندگاری بالا و استفاده از مواد اولیه طبیعی و ارگانیک است. در ادامه، تعدادی از محبوب‌ترین سوغات خوراکی سنندج معرفی می‌شوند.

سقز؛ آدامس طبیعی سنندج

سقز، شیره غلیظ درخت پسته وحشی است که در زبان محلی به آن «بنه» گفته می‌شود. این درخت‌ها عمدتاً در مناطق کوهستانی کردستان، کهکیلویه و بویراحمد، ایلام و کردستان می‌رویند. در فصل پاییز، از شکاف ایجاد شده روی تنه درخت، صمغ سبز رنگ، غلیظ و چسبناک خارج می‌شود. پس از فرایند تصفیه، سقز به رنگ زرد روشن درمی‌آید و ترکیبات غیرخوراکی و روغنی آن حذف می‌شود.

خواص و کاربردهای سقز

• کمک به رفع بوی بد دهان
• هضم بهتر غذا و تقویت معده
• ملین و اشتهاآور
• مفید برای طحال و کبد، به بهبود عملکرد آن‌ها کمک می‌کند
• خواص آنتی‌بیوتیکی برای درمان زخم معده
• جلوگیری از شکنندگی ناخن‌ها (با مخلوط سقز و پیه‌آب)
• کاهش سوزش و خارش بدن و تسکین درد زخم (با مخلوط سقز و روغن زیتون)

جدول ویژگی‌ها

کاک مخصوص سنندج؛ شیرینی لایه‌ای و خوشمزه

کاک نوعی شیرینی ساده اما بسیار خوشمزه سنندج است که از لایه‌های بسیار نازک خمیر تهیه می‌شود. برای تهیه کاک مخصوص از مواد اولیه ساده‌ای مانند آرد گندم، پودر قند، تخم مرغ، روغن حیوانی یا گیاهی، دارچین و پودر هل استفاده می‌شود.

این شیرینی یکی از سوغات محبوب سنندج است و با وجود سادگی مواد اولیه، طعمی دلپذیر دارد و معمولاً در اعیاد و مراسم‌های مختلف سرو می‌شود. به دلیل لایه‌های نازک خمیر، کاک بسیار شکننده است و با فشار دست خرد می‌شود.

ویژگی‌ها و کاربردها

• شیرینی لایه‌ای و خوشمزه
• مناسب برای اعیاد و مراسم‌های سنتی
• تهیه شده از مواد اولیه طبیعی و ساده
• شکننده و ظریف، با طعمی دلپذیر

جدول مشخصات کاک

شیرینی کنجدی سنندج؛ سوغاتی شیرین و پرخاصیت

شیرینی کنجدی که اهالی کردستان به آن «کنجدی گزانگبین» یا «کنجدی گزو» نیز می‌گویند، یکی از محبوب‌ترین سوغات سنندج است. این شیرینی از مواد اولیه طبیعی مانند کنجد و شهد انگبین تهیه می‌شود و به دلیل ترکیب این دو ماده، خواص درمانی و تغذیه‌ای بسیاری دارد.

شهد انگبین

انگبین، شهد حشره‌ای کوچک است که روی ساقه یا برگ درخت انگبین نشسته و مانند زنبور عسل، شهدی غلیظ و چسبناک تولید می‌کند. این شهد طبیعی سرشار از ویتامین D، کلسیم و منیزیم است و مصرف آن فواید متعددی برای سلامتی دارد.

• خواص درمانی شیرینی کنجدی
• کمک به پیشگیری از نرمی استخوان
• مؤثر در درمان یبوست به صورت طبیعی
• کمک به تقویت طحال و معده
• پیشگیری از ابتلا به برخی سرطان‌ها به دلیل سطح بالای منیزیم

جدول مشخصات شیرینی کنجدی

نان برنجی؛ شیرینی ماندگار و خوش‌طعم سنندج

نان برنجی یکی از سوغات محبوب سنندج است که در میان ایرانیان و گردشگران خارجی طرفداران زیادی دارد. طعم بی‌نظیر و ماندگاری بالا این شیرینی به دلیل استفاده از روغن کرمانشاهی و مواد اولیه طبیعی است. پیشینه پخت نان برنجی در استان کرمانشاه بیش از ۱۵۰ سال است و گفته می‌شود این شیرینی ابتدا برای زائرانی که از مسیر جاده ابریشم و کربلا عبور می‌کردند، تهیه می‌شده است تا در سفر بتوانند از آن استفاده کنند.

مواد اولیه نان برنجی

• آرد گندم
• آرد برنج
• پودر قند یا پودر شکر
• گلاب
• تخم‌مرغ
• روغن جامد
• روغن کرمانشاهی
• خواص نان برنجی
• انرژی‌زا و مناسب برای سفر
• به دلیل استفاده از روغن کرمانشاهی، خوشبو و مقوی
• شیرینی کم‌فساد و با ماندگاری بالا

جدول مشخصات نان برنجی

بادام سوخته؛ شیرینی ساده اما محبوب سنندج

بادام سوخته یکی از جذاب‌ترین سوغات سنندج است که در استان‌های دیگر نیز قابل خریداری است. این شیرینی خوش‌طعم تنها با بادام و شکر تهیه می‌شود و بادام‌ها با روکشی از شکر کاراملایز شده پوشانده می‌شوند. بسته‌بندی بادام سوخته معمولاً به صورت صفحه‌ای است، اما در برخی مناطق به صورت لوله‌ای نیز عرضه می‌شود که مصرف آن را آسان‌تر می‌کند. برخی تولیدکنندگان محلی برای ایجاد طعم بهتر و خواص بیشتر، از عسل نیز استفاده می‌کنند.

مواد اولیه بادام سوخته

• بادام درختی
• شکر
• (اختیاری) عسل
• خواص بادام سوخته
• مقوی و انرژی‌زا
• کمک به تقویت قلب و عروق
• سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی
• مناسب برای تنقلات و هدیه

جدول مشخصات بادام سوخته

عسل طبیعی؛ طلای شیرین سنندج

عسل طبیعی کردستان یکی از بهترین سوغات سنندج است که در کوهپایه‌های این شهر زیبا تولید می‌شود. کردستان به دلیل موقعیت کوهستانی و تنوع بالای گل‌های وحشی در بهار، منبع تغذیه مناسبی برای زنبورهای عسل دارد. همین امر باعث شده عسل طبیعی کردستان به‌عنوان یکی از مرغوب‌ترین عسل‌های ایران شناخته شود.

تولید عسل طبیعی نیازمند تلاش و مراقبت فراوان است، زیرا زنبورها با خوراک طبیعی تغذیه می‌شوند و خواص درمانی این عسل با عسل مصنوعی قابل مقایسه نیست.

انواع عسل طبیعی کردستان

• عسل وحشی تنه درخت یا روی صخره‌ها
• عسل کوهستانی شامل گون و آویشن
• عسل کوزه‌ای

خواص درمانی عسل طبیعی

1. تقویت سیستم ایمنی
2. ضدالتهاب و بهبود زخم‌ها
3. مقوی قلب و اعصاب
4. کمک به هضم و رفع مشکلات گوارشی
5. افزایش انرژی و تقویت عمومی بدن

جدول مشخصات عسل طبیعی کردستان

صنایع دستی سنندج؛ سوغات زیبای کردستان

صنایع دستی کردستان از جمله سوغات ماندگار این منطقه است که می‌توانید برای روح بخشیدن به گوشه‌ای از خانه، آن را از بازارهای محلی خریداری کنید. تنوع بالای این هنرها باعث می‌شود در زمان انتخاب وسوسه شوید که همه آن‌ها را داشته باشید. در ادامه برخی از محبوب‌ترین صنایع دستی سنندج معرفی شده‌اند تا راحت‌تر بتوانید سوغات یا هدیه مناسب را انتخاب کنید.

نازک‌کاری؛ هنر چوبی سنندج

هنر نازک‌کاری در استان سنندج به دلیل پوشش جنگلی گسترده و تنوع چوب‌های موجود بسیار قابل توجه است. تنوع بافت و رنگ چوب عامل مهمی در شکل‌گیری آثار هنری زیبا محسوب می‌شود. قدمت این هنر به حدود ۱۸۰ سال پیش بازمی‌گردد و استاد بزرگ نعمت‌الله نعمتیان از پایه‌گذاران نازک‌کاری در کردستان بود.

کاربردهای نازک‌کاری

• قلم‌دان و رحل قرآن
• تخته شطرنج و تخته نرد
• جاسیگاری و قوطی سیگار
• جعبه جواهرات و جعبه آرایش
• قاب عکس و قاب عینک

جدول مشخصات هنر نازک‌کاری سنندج

پارچه‌بافی سنتی؛ هنر دیرینه کردستان

پارچه‌بافی سنتی در کردستان قدمتی دیرینه دارد و تنوع پارچه‌های بافته‌شده در این خطه مثال‌زدنی است. هر یک از این پارچه‌ها علاوه بر کاربرد روزمره، نمادی از هویت فرهنگی و صنایع دستی سنندج محسوب می‌شوند.

انواع پارچه‌های سنتی کردستان

جاجیم بافی: تقریباً همه اهالی روستاهای کردستان به این هنر مشغول‌اند. جاجیم در دو نوع راسته و شقّه بافته می‌شود. تفاوت اصلی آن‌ها در نقوش هندسی و پیچیدگی بافت است؛ جاجیم شقّه معمولاً نقش و نگار بیشتری دارد.

شال بافی: برای دوخت لباس‌های محلی مردانه (چوخورانک)، کلاه، پابند، جوراب و دستکش استفاده می‌شود. رنگ‌های معمول آن شامل خاکستری، مشکی، کرم روشن و تیره و قهوه‌ای است.

سجاده بافی: سجاده یا جانماز از دیگر دست‌بافت‌های هنرمندان کردستانی است و با استفاده از کارگاه‌های موج‌بافی تولید می‌شود.

موج بافی: موج به پارچه‌ای گفته می‌شود که در رختخواب‌پیچ و پوشش کرسی کاربرد دارد و در برخی موارد به‌عنوان پرده نیز استفاده می‌شود. این پارچه به دلیل بافت منسجم، از ورود سرما به داخل خانه جلوگیری می‌کند.

جدول انواع پارچه سنتی کردستان

کلاش بافی؛ پاپوشی هزارساله

مردم محلی کردستان به گیوه بافی، کلاش بافی می‌گویند. در مراسم‌های مختلف کردی، مردان با لباس‌های محلی و گیوه‌های سفید و زیبا دیده می‌شوند. این پاپوش‌ها علاوه بر دوام بالا، بسیار سبک و راحت هستند و کفی آن‌ها طوری بافته می‌شود که گودی کف پا را به‌خوبی پوشش می‌دهد.

یکی از ویژگی‌های جالب کلاش این است که لنگه چپ و راست ندارد؛ بنابراین هیچ‌گاه کفش‌ها لنگه‌به‌لنگه نخواهند شد. امروزه کلاش به یکی از محبوب‌ترین سوغات و صنایع دستی سنندج تبدیل شده است.

ویژگی‌های کلاش

• سبک و راحت
• دوام بالا
• کفی منعطف و پوشاننده گودی پا
• بدون لنگه چپ و راست

جدول انواع کلاش

تنبورسازی؛ ساز هزارساله کردستان

تنبور یا تمبور یکی از سازهای زهی و زخمه‌ای قدیمی ایرانی است که در کردستان ساخته می‌شود. قدمت این ساز به حدود ۵ تا ۶ هزار سال پیش بازمی‌گردد و این موضوع با مجسمه‌های سنگی و آثار باستانی شوش قابل اثبات است.

تنبور از چوب درخت توت ساخته می‌شود و شامل یک کاسه نیمه گلابی شکل با دسته‌ای بلند است. این ساز دارای ۳ سیم اصلی است و طول کلی آن بین ۷۰ تا ۸۰ سانتی‌متر می‌باشد.

مشخصات اصلی تنبور

• نوع ساز: زهی، زخمه‌ای
• جنس چوب: توت
• طول ساز: ۷۰ تا ۸۰ سانتی‌متر
• تعداد سیم: ۳ سیم اصلی

جدول انواع تنبور

گلیم و قالی‌بافی؛ هنر رنگارنگ کردستان

گلیم و قالی از مهم‌ترین صنایع دستی و سوغات سنندج و کردستان هستند که به دلیل زیبایی و کیفیت، امروزه بیشتر توسط گردشگران خریداری می‌شوند. استفاده از مواد اولیه مرغوب مانند پشم و رنگ‌های طبیعی و ثابت، محبوبیت این صنایع دستی را دوچندان کرده است.

در گلیم‌بافی، پود با نخ پشمی دولای تابیده و تار با نخ پنبه‌ای تهیه می‌شود. نقوش گلیم معمولاً ذهنی و خلاقانه بوده و رنگ‌های به‌کار رفته شامل قرمز، صورتی، سبز، آبی، سرمه‌ای، عنابی، زرد، قهوه‌ای، زیتونی و سیاه هستند.

ویژگی‌های گلیم و قالی کردستان

• مواد اولیه: پشم مرغوب و نخ پنبه‌ای
• نوع رنگ‌ها: طبیعی و ثابت
• نقوش: ذهنی و متنوع
• کاربرد: تزئینات منزل، زیرانداز، هدیه و سوغات

جدول انواع گلیم و قالی

دف؛ ساز موسیقی و سوغات سنتی سنندج

دف یکی دیگر از صنایع دستی و سوغات کردستان است که در مراسم‌های محلی و آیینی بسیار دیده می‌شود، به‌ویژه در دستان زنان کردستانی. این ساز موسیقی از یک قاب چوبی گرد تشکیل شده که در یک طرف آن، پوست با چند گل‌میخ فلزی یا سریش محکم می‌شود.

هرچند دف در استان‌های مختلف به شکل مشابه ساخته می‌شود، اما تفاوت‌ها معمولاً در موارد زیر دیده می‌شوند:

• نوع و جنس پوست
• استفاده از زنجیر و زنگوله
• طراحی قاب و حلقه

ویژگی‌های دف کردستان

• جنس قاب: چوب مقاوم
• جنس پوست: طبیعی یا صنعتی
• تزیینات: زنجیر، زنگوله، گل‌میخ
• کاربرد: مراسم سنتی، موسیقی محلی، سوغات

جدول انواع دف کردستان

سوغات سنندج؛ خاطره‌ای شیرین و سنتی

سوغات خوراکی و صنایع دستی سنندج نه تنها یاد و خاطره سفر به این منطقه زیبا و کوهستانی را زنده می‌کند، بلکه تجربه هم‌صحبت شدن با مردم مهمان‌نواز و غیور کردستان را نیز برای شما به همراه دارد. طبیعت چشم‌نواز این منطقه و محبت روستاییان، سفری دلنشین و خاطره‌انگیز رقم می‌زند.

در ادامه، برخی از محبوب‌ترین سوغات سنندج که می‌توانید با خود به یادگار ببرید، معرفی شده است:

• سوغات خوراکی سنندج
• سقز (آدامس طبیعی)
• کاک مخصوص
• شیرینی کنجدی
• نان برنجی
• بادام سوخته
• عسل طبیعی
• صنایع دستی سنندج
• نازک‌کاری
• پارچه‌بافی سنتی (جاجیم، شال، سجاده، موج)
• کلاش بافی
• تنبورنوازی
• گلیم و قالی‌بافی
• دف

جدول خلاصه سوغات سنندج