مکمل های ضروری در دوران بارداری

۱. مکمل و قرص آهن

آهن یکی از مکمل‌های ضروری در دوران بارداری است. نیاز به آهن در این دوره تا دو برابر بیشتر از قبل از بارداری می‌شود. مقدار آهنی که از طریق غذا تأمین می‌شود، به‌تنهایی برای تأمین نیازهای مادر و جنین کافی نیست. این افزایش نیاز به آهن برای رشد مغزی جنین و سلامت جفت و همچنین پیشگیری از کم‌خونی ناشی از فقر آهن برای مادر بسیار حیاتی است. علاوه بر این، تأمین آهن کافی برای رشد عصبی جنین نیز ضروری است.

نحوه مصرف انواع قرص آهن

آهن برای رشد و توسعه جنین، جفت و افزایش تعداد گلبول‌های قرمز مادر نیاز است. دو نوع آهن وجود دارد: آهن هم و غیرهم.

آهن هم در گوشت قرمز، مرغ و ماهی یافت می‌شود.
آهن غیرهم در غذاهای گیاهی مثل غلات غنی‌شده وجود دارد و جذب آن کمتر از آهن هم است. این نوع آهن در حضور ویتامین C بهتر جذب می‌شود، اما مصرف چای، قهوه یا لبنیات جذب آن را کاهش می‌دهد.
مصرف آهن به‌صورت قرص و در دوز صحیح می‌تواند نیازهای مادر و جنین را تأمین کند.

موارد مصرف مکمل آهن

خانم‌های باردار باید بدانند که مصرف قرص آهن را نباید قطع کنند، چون معمولاً بعد از چند روز، عوارض آن قابل تحمل می‌شود یا کاملاً برطرف می‌گردد. بهتر است از مصرف همزمان شیر، چای و قهوه با قرص آهن خودداری کنید، چون کلسیم و تانن موجود در این مواد جذب آهن را کاهش می‌دهند. همچنین، مصرف آهن می‌تواند برای پوست صورت هم مفید باشد.

میزان مصرف مکمل آهن

کارشناسان توصیه می‌کنند که خانم‌های باردار روزانه ۱۵ تا ۳۰ میلی‌گرم آهن مصرف کنند تا از کم‌خونی جلوگیری کرده و سلامت مادر و جنین حفظ شود. مرکز پیشگیری از بیماری‌های آمریکا به خانم‌های باردار پیشنهاد می‌کند که مصرف ۳۰ میلی‌گرم آهن را از ابتدا شروع کنند.

اگر مادر دچار کم‌خونی باشد و هموگلوبین او کمتر از حد معمول باشد، باید مقدار آهن را به ۳۰ تا ۱۲۰ میلی‌گرم در روز افزایش دهد. به‌طور کلی، جذب آهن در دوزهای بالا کاهش پیدا می‌کند، بنابراین بهتر است آن را در طول روز و به‌صورت تقسیم‌شده مصرف کنید.

اگر خانم باردار به کم‌خونی شدید مبتلا باشد، دوز درمانی معمولاً ۴ تا ۵ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است و باید ۲ تا ۳ ماه ادامه یابد. پس از بهبود کم‌خونی، مصرف آهن با دوز پیشگیرانه باید تا سه ماه پس از زایمان ادامه یابد.

نحوه مصرف مولتی‌ویتامین بارداری

آیا می‌دونی که چطور باید مولتی‌ویتامین دوران بارداری رو مصرف کنی؟

عوارض قرص آهن برای خانم‌ها و آقایان

قرص آهن می‌تواند عوارضی مثل تهوع، استفراغ، درد معده، دل‌پیچه، اسهال یا یبوست ایجاد کند. برای کم کردن این عوارض بهتره قرص آهن رو بعد از غذا بخوری. بهترین زمان برای مصرف مکمل آهن هم شب قبل از خواب است.

علائم مسمومیت با آهن

اگر مقدار زیادی آهن مصرف کنی، ممکنه این علائم رو تجربه کنی:

سرگیجه
تپش قلب
طعم فلزی در دهان
جوش و بثورات پوستی
تشنج
تنگی نفس
مدفوع سبز یا سیاه
برای جلوگیری از این مشکلات، قرص آهن رو بعد از غذا مصرف کن. به‌خاطر اهمیت آهن و خطرات مسمومیت، پیشنهاد می‌کنیم از مشاوره تلفنی با متخصص زنان استفاده کنی تا از هرگونه مشکل احتمالی جلوگیری بشه.

عوارض مصرف زیاد آهن

اگر همزمان با قرص آهن، مولتی‌ویتامین هم مصرف کنی، ممکنه دچار عوارضی مثل مصرف زیاد ویتامین‌ها بشی. بنابراین، بهتره که قرص آهن رو حداقل ۲ ساعت قبل یا بعد از سایر مکمل‌ها مصرف کنی.

بهترین قرص آهن برای خانم‌ها کدومه؟

فرو سولفات یکی از بهترین مکمل‌های آهن برای خانم‌ها است. اگر آهن کافی از غذا دریافت نکنی، ممکنه پزشک این قرص رو برای جبران کمبود آهن تجویز کنه، به‌ویژه برای درمان کم‌خونی در دوران بارداری.

۲. مکمل و قرص کلسیم

کلسیم یکی از مکمل‌های مهم در دوران بارداری است. جنین به‌ویژه در سه‌ماهه سوم بارداری، نیاز به حدود ۳۰ گرم کلسیم برای رشد استخوان‌ها داره که از بدن مادر تأمین میشه.

نحوه مصرف و دوز مصرفی کلسیم

دوز توصیه‌شده کلسیم برای خانم‌های باردار ۱۰۰۰ میلی‌گرم در روز است. برای مادران ۱۴ تا ۱۸ ساله این مقدار به ۱۳۰۰ میلی‌گرم می‌رسه. خانم‌هایی که کلسیم کمتری از غذا دریافت می‌کنند، باید از مکمل‌های کلسیم برای جلوگیری از مشکلات فشار خون استفاده کنند.

بهترین زمان مصرف کلسیم، اگر به شکل کربنات باشه، بعد از ناهار است. اما اگر از سیترات کلسیم استفاده می‌کنید، می‌تونید در هر زمان از روز مصرف کنید.

بهترین زمان خوردن قرص کلسیم: شب یا روز؟

برای جذب بهتر کلسیم، بهتره یک مکمل ۵۰۰ میلی‌گرمی صبح و یکی شب مصرف کنید. اگه مکمل شما حاوی ویتامین D باشه، جذب کلسیم بیشتر میشه. سیترات کلسیم یکی از بهترین نوع‌ها برای دوران بارداری است.

تداخلات دارویی کلسیم با سایر مکمل‌ها

کلسیم ممکنه با داروهایی مثل تتراسایکلین، کینولون، تیازیدها، فنی‌توئین و مخصوصاً آهن تداخل داشته باشه. بنابراین، برای جلوگیری از این تداخل‌ها بهتره که بین مصرف آهن و کلسیم حداقل ۲ ساعت فاصله بندازید.

عوارض قرص کلسیم

از عوارض مصرف کلسیم میشه به این موارد اشاره کرد:

یبوست
تهوع
استفراغ
نفخ
بی‌اشتهایی
خشکی دهان
موارد احتیاط و منع مصرف کلسیم

قبل از مصرف مکمل کلسیم، بهتره که با پزشک مشورت کنید تا از عوارض و مصرف زیاد جلوگیری بشه.

قبل از مصرف مکمل‌های بارداری این موارد رو در نظر بگیرید:

اگر به کلسیم حساسیت دارید، باید وضعیت شما به‌طور مداوم تحت نظر باشه.
تزریق کلسیم به صورت زیرپوستی یا عضلانی ممنوعه.
افرادی که مشکلات قلبی مثل آریتمی دارند یا داروهای قلبی مثل دیگوکسین مصرف می‌کنند، باید از مصرف کلسیم خودداری کنند.

علائم اوردوز قرص کلسیم:

مهم‌ترین علائمی که ممکنه ناشی از مصرف زیاد کلسیم باشه عبارتند از:

درد شکم
درد استخوان‌ها
یبوست
اسهال
گیجی
کما

۳. قرص ویتامین D

ویتامین D یکی از بهترین ویتامین‌ها در دوران بارداریه. این ویتامین محلول در چربی است و برای تقویت سیستم ایمنی، سلامت استخوان‌ها و تکثیر سلول‌ها خیلی مهمه. همچنین برای جذب کلسیم، منیزیم، فسفر و روی از دستگاه گوارش کمک می‌کنه.

نحوه مصرف ویتامین D و مقدار مورد نیاز

در دوران بارداری، مقدار توصیه‌شده ویتامین D حدود 600 واحد بین‌المللی (15 میکروگرم) در روزه. بهترین زمان مصرف ویتامین D اینه که همراه با وعده‌های غذایی چرب مثل نهار یا شام میل بشه.

موارد مصرف ویتامین D

ویتامین D برای تنظیم سطح کلسیم و فسفات در بدن کمک می‌کنه و برای سلامت استخوان‌ها، دندان‌ها و ماهیچه‌ها ضروریه. همچنین یکی از بهترین مکمل‌ها قبل از بارداری به شمار میاد.

تداخلات دارویی ویتامین D

ویتامین D می‌تونه با داروهایی مثل ضد تشنج‌ها، آنتی‌اسیدها، کورتیکواستروئیدها، تیازیدها، گلیکوزیدهای قلبی مثل دیگوکسین، پارافین مایع و کلستیرامین تداخل داشته باشه.

موارد احتیاط و منع مصرف ویتامین D

قبل از مصرف ویتامین D، باید موارد زیر رو در نظر بگیرید:

در بیماری‌های قلبی، نارسایی کلیوی، سنگ‌های کلیوی، اختلالات الکترولیتی یا تصلب شرایین باید با احتیاط مصرف بشه.
اگر سطح کلسیم خون یا ویتامین D شما بالا باشه، مصرف این ویتامین منع شده و تزریق وریدی اون هم مجاز نیست.
عوارض مصرف زیاد ویتامین D در بارداری

مصرف زیاد ویتامین D در دوران بارداری ممکنه باعث مسمومیت بشه. یکی از عوارضش هیپرکلسمی (تجمع کلسیم در خون) است که می‌تونه برای جنین خطرناک باشه.

میزان نرمال ویتامین D در بارداری

سطح نرمال ویتامین D در بارداری باید حدود 20 نانوگرم در میلی‌لیتر باشه. برای جلوگیری از کمبود این ویتامین و مشکلات مربوط به اون، بهتره قبل از مصرف ویتامین D با پزشک مشورت کنید تا دوز مناسب برای شما تجویز بشه.

علائم اوردوز ویتامین D

علائم اوردوز ویتامین D نادره، ولی در صورت بروز ممکنه شامل این موارد باشه:

بی‌اشتهایی
تهوع
درد عضلانی
اسهال
یبوست
افسردگی
کم‌خونی

۴. مکمل اسید فولیک یا ویتامین B۹

در دوران بارداری نیاز به اسید فولیک یا ویتامین B۹ بیشتر می‌شود. این ویتامین برای پیشگیری از نقص‌های مادرزادی لوله عصبی ضروری است و به خوبی در شیر ترشح می‌شود، بنابراین برای نوزاد هیچ خطری ندارد.

میزان و نحوه مصرف ویتامین B۹

بهتر است مصرف این مکمل حداقل یک ماه قبل از بارداری آغاز شود. برای خانم‌هایی که از قبل تصمیم به بارداری نداشته‌اند، به محض اطلاع از بارداری، باید روزانه ۴۰۰ تا ۸۰۰ میکروگرم اسید فولیک مصرف کنند. این ویتامین می‌تواند به جلوگیری از نقایص مادرزادی لوله عصبی، مثل اسپینا بیفیدا کمک کند.

بهترین زمان مصرف فولیک اسید در بارداری طبق توصیه پزشکان، بهترین زمان برای مصرف فولیک اسید در دوران بارداری ۱۲ هفته اول است، با دوز ۴۰۰ میکروگرم یک بار در روز.

عوارض دارویی قرص B۹ و مصرف زیاد اسید فولیک در بارداری

مصرف اسید فولیک ممکن است عوارض گوارشی نادری مانند بی‌اشتهایی، تهوع یا طعم تلخ در دهان ایجاد کند. همچنین برخی مشکلات عصبی مثل اختلالات خواب، تمرکز، تحریک‌پذیری، اضطراب و حتی افسردگی گذرا گزارش شده است. علائم کمبود فولیک اسید نیز می‌تواند مشابه این عوارض باشد.

بهترین زمان مصرف فولیک اسید در دوران بارداری

همانطور که گفته شد، بهترین زمان برای مصرف این مکمل در ۱۲ هفته اول بارداری است و باید ۴۰۰ میکروگرم یک بار در روز مصرف شود.

تداخلات دارویی اسید فولیک

اسید فولیک ممکن است با داروهایی مانند آسپیرین، کلوپیدوگرل، مونته لوکاست، لووتیروکسین، کلسیم دی، فورزوماید، آتورواستاتین، روغن ماهی، اس-امپرازول و الپرازولام تداخل کند.

۵. مکمل و قرص ید

ید یکی از ریزمغذی‌های ضروری در دوران بارداری است. کمبود ید می‌تواند منجر به کم‌کاری تیروئید در مادر و جنین شود.

میزان و نحوه مصرف قرص ید

طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی، مصرف ۲۵۰ میکروگرم ید به صورت خوراکی در طول بارداری و شیردهی پیشنهاد می‌شود. همچنین آکادمی پزشکی جهانی مصرف ۲۲۰ میکروگرم ید در بارداری و ۲۹۰ میکروگرم در شیردهی را توصیه کرده است. بهترین زمان مصرف ید، همراه با غذا است.

تداخلات دارویی قرص ید

ید ممکن است با داروهایی مانند آمیلوراید، یدوکینول، لیتیم، متی مازول، اسپیرنولاکتون، تریامترن اچ و پروپیل تیواوراسیل تداخل کند.

عوارض مصرف قرص ید

همانند دیگر مکمل‌ها، مصرف ید هم ممکن است عوارضی داشته باشد، مانند سردرد، تب، اسهال، آنژیوادم، کهیر، سرکوب تیروئید، آکنه و خشکی دهان.

احتیاط و موارد منع مصرف مکمل ید

مصرف زیاد ید می‌تواند باعث کم‌کاری تیروئید شود، چون به طور معکوس بر هورمون‌های تیروئیدی تاثیر می‌گذارد.

اوردوز با قرص ید

مصرف بیش از حد ید می‌تواند به مشکلات تیروئید منجر شود، به خصوص در افرادی که بیماری تیروئید دارند یا در نوزادان و جنین‌ها. اوردوز ید ممکن است باعث گواتر در جنین شود.

۶. آیا مصرف امگا ۳ قبل از بارداری ضروریه؟

مصرف امگا ۳ به همراه فولیک اسید و ویتامین‌های دیگه برای بارداری خیلی مهمه. تحقیقات نشون دادن که مصرف بیشتر DHA (امگا ۳) می‌تونه از زایمان زودرس پیشگیری کنه و حتی وزن نوزاد رو موقع تولد افزایش بده. از طرفی، کمبود امگا ۳ می‌تونه خطر افسردگی مادر رو بیشتر کنه.