نقد و بررسی انیمیشن نژا ۲؛ پرفروش‌ترین انیمیشن غیرانگلیسی تاریخ سینما

معرفی انیمیشن Ne Zha 2

انیمیشن نژا ۲ (Ne Zha 2) تنها یک دنباله ساده بر قسمت اول (۲۰۱۹) نیست؛ بلکه به یک پدیده فرهنگی و هنری بدل شده است. اثری که توانسته رکوردهای فروش جهانی را جابه‌جا کند و عنوان پرفروش‌ترین انیمیشن غیرانگلیسی تاریخ سینما را به دست آورد. این موفقیت از چند جهت اهمیت دارد: نخست اینکه نشان می‌دهد صنعت انیمیشن چین به سطحی رسیده که می‌تواند با غول‌های هالیوود رقابت کند؛ دوم اینکه ثابت می‌کند روایت‌های اسطوره‌ای و بومی، اگر با زبانی جهانی عرضه شوند، می‌توانند برای مخاطبان سراسر دنیا جذاب باشند.

ریشه‌های اساطیری و فلسفی نژا

شخصیت نژا در فرهنگ چین جایگاهی ویژه دارد. او یکی از شخصیت‌های اصلی در رمان کلاسیک «اعطای نشان خدایان» است که در قرن شانزدهم نوشته شده و مجموعه‌ای از داستان‌های اسطوره‌ای و مذهبی چین باستان را روایت می‌کند.

نژا در این متون به‌عنوان یک موجود نیمه‌الهی معرفی می‌شود؛ قهرمانی که میان سرنوشت از پیش تعیین‌شده، مسئولیت خانوادگی و کشمکش‌های درونی گرفتار است. او هم نماد شورش علیه سرنوشت است و هم تجسم فداکاری برای نجات دیگران.

فلسفه‌ی چینی، به‌ویژه تائوئیسم و مفهوم یین و یانگ، در داستان نژا حضوری پررنگ دارند. تضاد میان خیر و شر، روشنایی و تاریکی، سرنوشت و اختیار، همگی در روایت او بازتاب یافته‌اند. این مفاهیم به نژا بعدی فراتر از یک قهرمان کارتونی می‌بخشند و او را به یک نماد فرهنگی و فلسفی بدل می‌کنند.

داستان قسمت دوم انیمیشن نژا؛ بازگشت قهرمان و تهدیدی تازه

قسمت دوم انیمیشن درست از جایی آغاز می‌شود که قسمت اول پایان یافته بود. پس از آنکه نژا و آئو بینگ در نتیجه‌ی انفجار جادویی از بین رفتند و تنها روح آن‌ها باقی ماند، استاد تای‌یی ژنرن تصمیم می‌گیرد با استفاده از گل نیلوفر هفت‌رنگ بدن آن‌ها را دوباره بسازد.

اما این بازگشت به‌سادگی انجام نمی‌شود. ظهور نیروهای شرور تازه و موجودات خطرناک، جهان را به آستانه نابودی می‌کشاند. نژا باید یک بار دیگر میان ذات شیطانی و روح نیک‌خواهانه‌ی خود تعادل برقرار کند. در این مسیر، او با بحران‌های وجودی، روابط خانوادگی و دوستی عمیقش با آئو بینگ روبه‌رو می‌شود.

در این قسمت، کهن‌الگوی نبرد نهایی خیر و شر پررنگ‌تر از همیشه است. به نظر می‌رسد کل جهان در آستانه‌ی تصمیمی سرنوشت‌ساز قرار دارد؛ تصمیمی که مسیر آینده‌ی بشریت و خدایان را مشخص خواهد کرد.

تحلیل شخصیت‌ها؛ از نژا تا آئو بینگ

نژا؛ قهرمانی در مرز خیر و شر

نژا در این قسمت همچنان شخصیتی پیچیده و چندوجهی است. او دروناً میل به نیکی دارد، اما ذات شیطانی‌اش همیشه تهدیدی برای خودش و دیگران است. این کشمکش دائمی، او را به یکی از دراماتیک‌ترین شخصیت‌های انیمیشن‌های آسیایی تبدیل می‌کند.

آئو بینگ؛ سایه و همراه

آئو بینگ، پسر اژدهای دریا، برخلاف نژا شخصیتی آرام‌تر و متعادل‌تر دارد. رابطه‌ی او با نژا در این قسمت به نقطه‌ی عمیق‌تری می‌رسد و درواقع تقابل آن‌ها، بازتابی از همان تضاد یین و یانگ است.

استاد تای‌یی ژنرن؛ راهنمای معنوی

شخصیت استاد تای‌یی ژنرن نقش یک مرشد و راهنما را ایفا می‌کند؛ کسی که می‌کوشد نژا و آئو بینگ را در مسیر درست هدایت کند. او نماد خرد و تعادل است و حضورش باعث می‌شود بعد فلسفی داستان پررنگ‌تر شود.

جلوه‌های بصری و فنی؛ اوج بلوغ انیمیشن چینی

اگرچه روایت فیلم ایراداتی دارد، اما از نظر بصری و فنی باید گفت Ne Zha 2 یک جهش بزرگ نسبت به قسمت اول است. طراحی صحنه‌ها، نورپردازی، بافت‌ها و به‌ویژه صحنه‌های نبرد، همگی به استانداردهای بالای هالیوودی نزدیک شده‌اند.

مبارزات عظیم میان خدایان و هیولاها با جزئیاتی چشم‌نواز اجرا شده‌اند؛ جزئیاتی که نشان می‌دهند چین دیگر تنها مصرف‌کننده‌ی انیمیشن نیست، بلکه به یکی از تولیدکنندگان اصلی تبدیل شده است. همین کیفیت بالا دلیل مهمی است که مخاطبان جهانی توانسته‌اند با این اثر ارتباط برقرار کنند.

نقاط ضعف روایی و ساختاری

با وجود تمام دستاوردها، نژا ۲ از نظر روایی مشکلاتی دارد:

• ریتم فیلم در بسیاری از لحظات کند است.

• حجم بالای دیالوگ‌ها باعث کاهش تنش و خستگی تماشاگر می‌شود.

• داستان شلوغ و پر از خرده‌روایت است و گاهی انسجام خود را از دست می‌دهد.

• شخصیت‌های فرعی به‌خوبی پرداخته نشده‌اند و بیشتر نقش مکمل‌های سطحی دارند.

این ضعف‌ها نشان می‌دهد که فیلمساز بیش از اندازه درگیر انتقال مفاهیم فلسفی بوده و همین باعث شده درام و شخصیت‌پردازی قربانی شوند.

تحلیل فلسفی؛ تائوئیسم در قالب انیمیشن

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد نژا ۲، حضور پررنگ فلسفه‌ی چینی در بطن روایت است. مفاهیمی همچون:

• یین و یانگ (تضاد و تعادل)

• کارما و تناسخ

• زندگی‌های گذشته و آینده

• نماد نیلوفر آبی

• اژدهایان نگهبان

همگی در متن داستان جای گرفته‌اند. این عناصر فلسفی، نژا ۲ را به چیزی فراتر از یک انیمیشن سرگرم‌کننده تبدیل می‌کنند. اما همان‌طور که اشاره شد، مشکل اصلی این است که این مفاهیم گاهی از درام جلو می‌زنند و مخاطب احساس می‌کند در حال تماشای یک متن فلسفی تصویری است نه یک روایت سینمایی پرکشش.

اگر به آثار اقتباسی از ادبیات و فرهنگ کهن علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنم مقاله‌ی ما درباره‌ی معرفی سریال سووشون را هم بخوانید؛ سریالی که با الهام از رمان مشهور سیمین دانشور ساخته شده و روایتگر بخشی از تاریخ معاصر ایران است.

مقایسه با هالیوود؛ شرق در برابر غرب

یکی از دلایل موفقیت نژا ۲، تفاوت بنیادین آن با انیمیشن‌های غربی است. درحالی‌که بسیاری از آثار اخیر هالیوود بیش از حد بر مفاهیم اجتماعی و مدرن غربی (مانند هویت، جنسیت و…) تمرکز کرده‌اند، نژا ۲ با روایت‌های اساطیری و مفاهیم فلسفی کلاسیک توانسته یک تجربه‌ی متفاوت به تماشاگر ارائه دهد.

این تفاوت باعث شده مخاطبانی که از تکرار و سطحی‌بودن برخی انیمیشن‌های هالیوودی خسته شده‌اند، به سراغ اثری بروند که هم تازه است و هم ریشه در فرهنگی عمیق دارد.

جمع‌بندی: نژا ۲، آغاز دوران جدید انیمیشن چین

انیمیشن نژا ۲ (Ne Zha 2) را می‌توان نقطه‌ی عطفی در تاریخ سینمای انیمیشن دانست. اثری که نشان داد چین دیگر تنها یک بازار بزرگ برای هالیوود نیست، بلکه می‌تواند خودش تولیدکننده‌ی آثاری جهانی باشد.

با وجود ضعف‌های روایی، این انیمیشن از نظر فنی، بصری و فرهنگی دستاوردی عظیم است. نژا ۲ هم یک حماسه‌ی اساطیری است، هم یک تجربه‌ی سینمایی جذاب، و هم یک نماد از قدرت رو به رشد سینمای شرق.