عرب های ایران
عرب‌های ایران، گروهی از مردم عرب‌تبار هستند که در مناطق مختلف کشور به‌ویژه در استان خوزستان زندگی می‌کنند و به زبان عربی تکلم می‌نمایند. آن‌ها به‌ویژه با عنوان عرب‌های خوزستان شناخته می‌شوند.
پراکندگی جغرافیایی عرب‌ها در ایران
در کنار عرب‌های خوزستان، گروه‌هایی از عرب‌های ایرانی در مناطق زیر نیز سکونت دارند:
- طایفه مستقل کَتی در شهرستان ورامین
- عرب‌های خراسان
- برخی از معاودین عراقی
- عرب‌های خمسه (کمری)
بر اساس یک نظرسنجی در سال ۱۳۸۹، حدود ۳۳٫۶٪ از جمعیت استان خوزستان را عرب‌ها تشکیل می‌دهند. با استناد به سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت عرب‌های این استان حدود ۱٬۶۰۰٬۰۰۰ نفر برآورد شده است.
تخمین جمعیت عرب‌ها در دیگر استان‌ها
| استان | جمعیت تخمینی |
|---|---|
| خوزستان | ۱٬۶۰۰٬۰۰۰ نفر |
| فارس | ۲۰۰٬۰۰۰ نفر |
| هرمزگان | ۸۰٬۰۰۰ نفر |
| اصفهان | ۶۰٬۰۰۰ نفر |
| بوشهر | ۵۰٬۰۰۰ نفر |
| خراسان | ۵۰٬۰۰۰ نفر |
| قم | ۴۰٬۰۰۰ نفر |
| سایر نقاط | ۱۰۰٬۰۰۰ نفر |
| کل جمعیت عرب‌ها در ایران | حدود ۲٬۲۰۰٬۰۰۰ نفر |
تراکم حضور عرب‌ها در ایران
چهار استان اصلی با تراکم بالای جمعیت عرب:
- خوزستان
- هرمزگان
- بوشهر
- ایلام
در استان قم نیز جمعیتی از عرب‌های عراقی و معاودین حضور دارند.
در سال ۱۳۷۵، جمعیت خوزستان ۳٬۷۴۶٬۷۷۲ نفر بوده که از این میان:
- ۶۴٪ ساکن شهرها
- ۳۵٪ ساکن روستاها
- ۱٪ کوچ‌رو
جمعیت عرب‌های روستایی خوزستان در سال ۱۳۷۸، حدود ۴۲۹٬۱۹۷ نفر برآورد شد که ۳۷٫۸٪ جمعیت روستایی استان را تشکیل می‌دادند.
شهرستان‌های عرب‌نشین خوزستان
شهرستان‌هایی با بیشترین جمعیت عرب:
- اهواز
- ملاثانی
- شوش
- حمیدیه
- سوسنگرد
- هویزه
- بستان
- شادگان
- ماهشهر
- سربندر
- رامشیر
- امیدیه
- خرمشهر
- آبادان
قبایل و عشایر عرب ایران
عشایر و قبایل متعددی از عرب‌های ایران وجود دارند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- بنی‌تمیم (شامل: غزلی، غزیوی، عیایشه، الکنعان، سلیمان و…)
- سواعد (ساعدی‌ها) – یکی از طایفه‌های بزرگ شیعه در اهواز
- آل مذحج – با ریشه در یمن و فلسطین
- بنی منصور – ساکن اهواز، خرمشهر، سوسنگرد و…
- الحردان – قبیله‌ای معروف در اهواز
- آل‌بوغبیش – شاخه‌ای از بنی‌کعب
- آل حمید (الحمید) – از قبیله هوازن
- النواصر – دارای ۱۲ شاخه
- آل کثیر
- ابوچلده – ساکن دشت آزادگان و اهواز
- آل‌بوفرحان – ساکن خوزستان و بصره
- بنی صالح
- بنی لام – در شمال و جنوب خوزستان
- بنی‌هلال
- عشیره الزهیریه
- بنی‌کعب
- خاندان خزیمه علم
- السواری – یکی از عشایر بزرگ شیعه با شاخه‌هایی همچون:
- بیت منصور
- بیت نصر
- بیت اعواجه
- البوناهی
رسانه‌ها و تولیدات فرهنگی
- در استان خوزستان برنامه‌هایی به زبان عربی در صدا و سیما تولید می‌شود.
- در استان‌های هرمزگان، خراسان و بوشهر چنین تولیداتی وجود ندارد.
- مصرف تولیدات رسانه‌ای عربی خارجی در این مناطق بالا گزارش شده است.
- شبکه استانی خراسان رضوی نیز مدتی اخبار عربی پخش می‌کرد.