رفتارهای روزمره چینی ‌ها که گردشگران را شگفت‌ زده می‌کند

آشنایی با فرهنگ و تاریخ چین

چین یکی از بزرگ‌ترین کشورهای جهان با پیشینه‌ای کهن و فرهنگی غنی است. برخی رفتارهای مردم این سرزمین، به‌ویژه مختص خودشان بوده و برای دیگر ملیت‌ها شگفت‌آور است.

این کشور در شرق آسیا قرار دارد و به‌دلیل وسعت بسیار زیاد، تنوع فرهنگی چشمگیری در آن دیده می‌شود. تاریخ غنی چین را می‌توان در بناهای تاریخی متعدد این کشور مشاهده کرد. اگر قصد سفر به چین را دارید، بسته به اینکه کدام منطقه را انتخاب کنید، با فرهنگ متفاوتی روبه‌رو خواهید شد؛ گویی وارد کشوری دیگر شده‌اید. بزرگی و گستردگی چین باعث شده سنت و فرهنگ مردم آن بر اساس منطقه جغرافیایی و قومیت تفاوت داشته باشد؛ اما برخی خصوصیات رفتاری و اخلاقی در میان همه چینی‌ها مشترک است و شالوده اصلی هویت آن‌ها را تشکیل می‌دهد.

بیش از یک میلیارد و سیصد میلیون نفر در چین زندگی می‌کنند و این کشور میزبان ۵۶ گروه اقلیت قومی است که در میان آن‌ها، گروه «هان» با حدود ۹۰۰ میلیون نفر، بزرگ‌ترین قوم به شمار می‌رود. به‌طور کلی، چینی‌ها جامعه‌ای گروه‌محور دارند و نسبت به خانواده، مدرسه، گروه کاری یا کشور خود تعهد و ارتباط گروهی دارند. برای حفظ هارمونی اجتماعی، همواره رفتار مناسب را رعایت می‌کنند و کاری نمی‌کنند که باعث خجالت دیگران شود. حتی حاضرند به‌خاطر منافع جمع از احساسات خود بگذرند؛ مثلاً در جلسات، اگر با نظر کسی مخالف باشند، سکوت می‌کنند تا آبروی او حفظ شود.

مقایسه‌ای کوتاه از برخی شهرها و جاذبه‌های چین

حیوانات باستانی چین

نکاتی درباره فرهنگ و هنر چین

• هنر و موسیقی چین به‌شدت از تاریخ عرفانی و غنی این کشور تأثیر پذیرفته است.
• بسیاری از مجسمه‌ها و نقاشی‌ها تمثیلی از شخصیت‌های روحانی بودایی هستند.
• هنرهای رزمی شرقی در چین شکل گرفته‌اند و «کونگ فو» که در اواسط دهه ۱۶۰۰ میلادی از حرکات حیوانات الهام گرفته شد، از مهم‌ترین دستاوردهای آن‌هاست.
• نویسندگان و فیلسوفان پرشور در دوران سلسله‌های مینگ و چینگ، فرهنگ معنوی و ادبی این کشور را غنا بخشیدند.

غذا و آداب اجتماعی در چین

غذاهای چینی، مانند بسیاری از جنبه‌های زندگی مردم این کشور، به‌شدت تحت‌تأثیر جغرافیا و تنوع قومی قرار دارد. «کانتونیز» (Cantonese) یکی از سبک‌های معروف است که شامل غذاهای سرخ‌شده با حرارت زیاد می‌شود و سبک «سیچوآن» (Szechuan) نیز با استفاده از بادام‌زمینی، ارده کنجد و زنجبیل شناخته می‌شود. برنج منبع اصلی غذایی در چین است و نقش مهمی در رشد جامعه دارد. رژیم غذایی مردم شامل جوانه‌لوبیا، کلم و پیازچه است. به‌دلیل مصرف کم گوشت، «توفو» منبع اصلی پروتئین در غذاهای چینی محسوب می‌شود.

سبک‌های غذایی پرطرفدار

آداب احوالپرسی و برخورد

احوالپرسی در چین رسمی بوده و همیشه با مسن‌ترین فرد شروع می‌شود. در برخورد با خارجی‌ها معمولاً دست می‌دهند و اغلب هنگام احوالپرسی به زمین نگاه می‌کنند. بهتر است افراد را با نام خانوادگی یا عنوان‌شان صدا بزنید تا زمانی که خودشان اجازه استفاده از نام کوچک را بدهند. چینی‌ها حس شوخ‌طبعی بالایی دارند و حتی در ناراحتی سعی می‌کنند لبخند بزنند، پس اگر در شرایط استرس یا ناراحتی لبخند دیدید، تعجب نکنید.

آداب هدیه دادن در چین

چینی‌ها در سال نو، مراسم ازدواج، تولد نوزاد و حتی سالروز تولد، به یکدیگر هدیه می‌دهند. چون غذا اهمیت زیادی دارد، یک سبد غذایی می‌تواند هدیه‌ای عالی باشد. با این حال، مواردی هست که نباید هدیه دهید:

• ساعت، دستمال یا صندل حصیری (مرتبط با مرگ و تدفین)
• قیچی، چاقو و اشیای تیز (نشانه بر هم زدن رابطه)
• گل (پیوند خورده با مراسم خاکسپاری)
• کاغذ کادوی سفید، سیاه یا آبی (نماد شومی)

نکته: عدد ۴ نشانه بدشانسی و عدد ۸ نماد خوش‌شانسی است؛ هدیه‌ای با عدد ۸ به میزبان، یعنی برای او شانس آورده‌اید. در نهایت هدیه را دو دستی تقدیم کنید.

تجربه فرهنگی در چین

به‌دلیل رشد اقتصادی سریع چین، شوک فرهنگی نسبت به مناطق کمتر توسعه‌یافته کمتر حس می‌شود؛ بااین‌حال، این کشور تاریخی غنی دارد و پر از سنت‌های خاص است که ممکن است برای غیرچینی‌ها عجیب باشد. رفتارهای منحصربه‌فرد مردم چین باعث تعجب بسیاری از گردشگران شده و همین امر، آن‌ها را به مردمی جالب و کنجکاوی‌برانگیز تبدیل کرده است. در ادامه می‌توانید چند نمونه از عجیب‌ترین رفتارهای مردم چین را ببینید.

اهمیت وجهه و آبرو

چینی‌ها اهمیت زیادی به دو مقوله «وجهه» و «آبرو» می‌دهند که در زبان ماندارین به آن «میانزی» (Mianzi) گفته می‌شود. «میانزی» به‌معنای وقار، پرستیژ و اعتبار است و از دست دادن آبرو بزرگ‌ترین ترس هر چینی به شمار می‌رود. برای بسیاری، آبرو حتی از حقیقت و عدالت هم مهم‌تر است.

چینی‌ها برای حفظ وقار خود از درگیری و تضاد پرهیز می‌کنند و ترجیح می‌دهند مودب، مهمان‌نواز و وفادار باشند و سر قول‌های خود باقی بمانند.

روابط اجتماعی

روابط در چین اهمیت بالایی دارند و به آن «گوانکشی» (Guanxi) گفته می‌شود. این مفهوم معادل «تماس‌های فردی» است و نمی‌توان به‌سادگی از آن گذشت. اهمیت «گوانکشی» نه‌تنها در خانواده بلکه در کسب‌وکار نیز برجسته است. به همین دلیل، برای تجار خارجی در چین، ارائه محصول و قیمت مناسب کافی نیست و موفقیت در بازار نیازمند ایجاد و تکیه بر «گوانکشی» است.

سبک‌های آشپزی چین

چین به‌دلیل وسعت زیاد و تنوع قومی، هر منطقه سبک آشپزی مخصوص به خود دارد. مهم‌ترین سبک‌ها عبارت‌اند از:

احساسات انسانی: «رِنکینگ» (Renqing)

احساسات انسانی که در چین به آن «رِنکینگ» (Renqing) می‌گویند، با «گوانکشی» و «میانزی» رابطه‌ای تنگاتنگ دارد و همه این‌ها در حفظ روابط نقش اساسی دارند. اصلش اینه که «اگر از کسی لطفی دریافتی، باید با لطفی بزرگ‌تر یا متناسب از او قدردانی کنی» — یعنی یک نوع بده‌بستان احساسی و اجتماعی. وقتی یک نفر از شما کمک می‌خواهد، معمولاً خودش را موظف می‌داند که در آینده در صورت نیاز شما، جبران کند.

ادب و نزاکت: «که کی» (Ke qi)

مودب بودن یا «که کی» (Ke qi) به معنی فروتنی است. نمونه‌ای از این ادب این است که هنگام دریافت هدیه، گیرنده معمولاً هدیه را بلافاصله در حضور هدیه‌دهنده باز نمی‌کند؛ بلکه بعداً باز می‌کند تا نشان دهد خودِ حضور و توجه هدیه‌دهنده اهمیت بیشتری دارد و با فروتنی احترام خود را ابراز کند. چینی‌ها در برابر تعارف نیز اغلب فروتنی نشان می‌دهند — رفتاری شبیه آداب برخی جوامع خاورمیانه.

«رِنائو» — داغ و پر سروصدا

«رِنائو» (Renao) یعنی زنده، شلوغ و پرهیجان بودن فضا. این واژه معمولاً برای مهمانی‌ها و گردهمایی‌های بزرگ به‌کار می‌رود، اما می‌توان آن را برای صف طولانی رونمایی از یک محصول یا تجمعات مشابه هم استفاده کرد. جمع‌های بزرگ برای برخی خارجی‌ها ممکن است آشفته و آزاردهنده به‌نظر برسد، اما برای چینی‌ها نشان‌دهنده تازگی، موفقیت و تعلق اجتماعی است.

بی‌نظمی در صف

دیدن افرادی که از وسط صف وارد می‌شوند در برخی نقاط چین عجیب نیست — هرچند همه این کار را نمی‌کنند. وقتی در انتظار اتوبوس یا سرو غذا هستید، احتمال دارد شخصی یا گروهی کوشش کنند خود را به میان صف برسانند؛ بعضی بی‌تفاوت می‌مانند و بعضی با عباراتی مثل «هومیان گو» (Houmian qu — یعنی برو عقب) اعتراض می‌کنند.

نوشتن اسم با خودکار قرمز

هرگز اسم کسی را با خودکار قرمز ننویسید — این رسم در گذشته برای سنگ‌نوشته‌های تدفین به‌کار می‌رفته و امروزه هم نوشتن نام به رنگ قرمز می‌تواند به‌معنی آرزوی مرگ برای آن فرد یا نشانه مرگ قریب‌الوقوع تلقی شود. پس از رنگ قرمز برای نام‌ها دوری کنید.

اصطلاحات کلیدی و معنای رفتاری آن‌ها

نکات کاربردی (فهرست پیشنهادی برای رفتار در چین)

• اگر کسی به شما لطف کرد، در زمان مناسب آن را جبران کنید (اصل Renqing).
• هنگام دریافت هدیه، آن را فوراً باز نکنید؛ باز کردن بعدی نشانه احترام و فروتنی است.
• در تجمعات شلوغ (رنائو)، آرامش خود را حفظ کنید و جمع را نشانه انرژی و موفقیت بدانید.
• در مواجهه با کسی که از وسط صف می‌آید، آرام و مؤدب بگویید «هومیان گو» یا به ترتیب صف احترام بگذارید؛ واکنش خشن نکنید.
• هرگز نام کسی را با خودکار قرمز ننویسید — فرهنگی حساس است و می‌تواند توهین‌آمیز تلقی شود.

ساختمان‌های عجیب در چین

بازدیدکنندگان معمولاً از دیدن ساختمان‌های بلند و عجیب در برخی شهرهای چین شگفت‌زده می‌شوند. برخی از این بناها طراحی‌های نوآورانه دارند، بعضی دیگر کپی‌های ناموفق محسوب می‌شوند و برخی به‌گونه‌ای هستند که سؤالی در ذهن ایجاد می‌کنند: «چرا اصلاً ساخته شده‌اند؟»

حتی رئیس‌جمهوری چین، شی جین‌پینگ، اعلام کرده از دیدن معماری عجیب و غریب که در سراسر کشور وجود دارد، خسته شده است.

کپی‌برداری و کالاهای تقلبی

چین شهرت زیادی در کپی‌برداری از محصولات مختلف دارد:

اگر خرید کالاهای تقلبی برای شما مشکل ندارد، حراج‌های چین می‌توانند تجربه‌ای جذاب باشند.

نکات کاربردی برای بازدیدکنندگان

• از دیدن معماری عجیب و غریب لذت ببرید و تجربه‌های خود را ثبت کنید.
• در حراج‌ها و بازارها، مراقب محصولات تقلبی و کپی‌شده باشید.
• تجربیات سفر خود به چین را با دیگران به اشتراک بگذارید تا اطلاعات مفید گردشگری افزایش یابد.